اخلاق اظهارنظر و مطالعهٔ موردی آن در جنگ اسرائیل علیه ایران

میثم مولایی (دکترای فلسفهٔ اخلاق): در روزگار ما، اظهار نظر به یک کنش روزمره بدل شده است؛ از گفت‌وگوهای خانوادگی گرفته تا شبکه‌های اجتماعی، ما تقریباً دائماً در حال گفتن «نظر» هستیم. اما آیا تا به حال از خود پرسیده‌ایم که آیا این «اظهارنظر»‌ها هم مشمول اخلاق می‌شوند؟ آیا می‌توان گفت که برخی از اظهارنظرها اخلاقاً نادرست هستند؟ یا ما در این زمینه آزادی مطلق داریم؟ من در تأملی که در پی یک رخداد تلخ – جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران – انجام دادم، با این پرسش مواجه شدم که آیا بیان برخی باورها، حتی اگر ناظر به یک واقعیت باشند، می‌تواند اخلاقاً ناروا تلقی شود؟ مثلاً وقتی کسی می‌گوید: «حملۀ اسرائیل به غیرنظامیان اجتناب‌ناپذیر بود»، آیا صرفِ این اظهارنظر، بدون در نظر گرفتن انگیزه یا واقع‌نمایی‌اش، می‌تواند اخلاقاً زیر سؤال برود؟ به باور من، پاسخ مثبت است. اظهارنظر یک «فعل» است، نه صرفاً انتقال اطلاعات. وقتی فردی چنین جمله‌ای را به زبان می‌آورد، نه‌فقط باوری را بیان می‌کند، بلکه نوعی جهت‌گیری نسبت به رنج دیگران از خود نشان می‌دهد. اگر این گفتار با بی‌توجهی کامل به درد و مصیبت قربانیان همراه باشد، می‌توان آن را از منظر اخلاقی، مورد پرسش قرار داد. بنا بر این دیدگاه، اظهارنظر صرفاً یک حق بی‌قید و شرط نیست. همان‌طور که زمان، مکان و لحن در گفتار اهمیت دارند، محتوا و زمینه نیز تعیین‌کننده هستند. در شرایطی که جامعه‌ای دچار بحران است، یا در موقعیتی که گفتار ما می‌تواند به رنج دیگران دامن بزند، سکوت یا بازنگری در نحوه اظهارنظر، نه نشانه ترس، بلکه نشانه بلوغ اخلاقی ماست. آنچه آمد چکیده ای از یک بررسی گسترده‌تر دربارۀ «اخلاق اظهارنظر» است که در ادامه خواهد آمد.

مطلب در سایت اصلی

آخرین اخبار